DeepSeek: innovatie of privacyrisico?

“De grootste bezorgdheid is dat het AI-model mogelijk data lekt naar de Chinese regering.”

Met deze uitspraak waarschuwde de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) op 3 februari 2025 voor DeepSeek, een Chinese AI-chatbot die in korte tijd wereldwijd populair werd. De chatbot werd massaal gedownload en overtrof ChatGPT in gebruik, maar leidde tegelijkertijd tot groeiende zorgen over privacy en dataveiligheid. Wat maakt DeepSeek zo omstreden? Welke privacyrisico’s brengt het gebruik van de modellen van DeepSeek met zich mee? En zitten er ook positieve kanten aan dit AI-model of is het alleen maar negatief?

Wat is DeepSeek?

DeepSeek is een AI-ontwikkelingsbedrijf, opgericht in mei 2023 en gevestigd in Hangzhou. Het richt zich op de ontwikkeling van open-source Large Language Models (LLM’s) en heeft sindsdien meerdere generatieve AI-modellen gelanceerd.

Eind januari 2025 kreeg DeepSeek wereldwijde bekendheid met de release van DeepSeek-R1, een AI-model dat vergelijkbare prestaties levert als OpenAI’s GPT-4o, maar tegen een fractie van de kosten. Waar concurrerende modellen honderden miljoenen dollars kosten om te ontwikkelen, zou R1 minder dan $6 miljoen hebben gekost.

De snelle opkomst van DeepSeek heeft grote impact:

• Massale adoptie – De DeepSeek AI-assistent werd binnen enkele dagen de meest gedownloade AI-app in Apple’s App Store.
• Effect op de markt – Op 27 januari 2025 leidde de groeiende populariteit van DeepSeek tot een koersdaling van Amerikaanse techbedrijven zoals Nvidia.
• Breed inzetbaar – DeepSeek biedt verschillende AI-modellen en toepassingen, waaronder DeepSeek Coder (voor programmeertaken), DeepSeek-V2 (een eerdere versie van het model) en Janus-Pro-7B (een multimodaal model voor tekst en beeld).

Ondanks de technologische vooruitgang roept DeepSeek vragen op over gegevensbescherming en de rol van de Chinese overheid bij dataverwerking.

Privacyrisico’s en dataveiligheid

Het grootste risico van Chinese AI-modellen ligt in de verwerking en opslag van gebruikersdata. Omdat DeepSeek gebruikmaakt van servers in China, bestaat de mogelijkheid dat de Chinese overheid toegang kan krijgen tot persoonsgegevens van gebruikers.

Enkele belangrijke risico’s:

• Gegevensopslag – Ingevoerde gegevens, zoals cv’s of juridische vragen, kunnen worden bewaard op Chinese servers, zonder duidelijke garanties over gegevensbescherming.
• Onrechtmatige doorgifte – De AVG stelt strikte eisen aan dataoverdracht buiten de EU. Zonder adequate waarborgen kan gebruik van DeepSeek in strijd zijn met Europese privacyregels omdat de gegevens, zo schrijft ook de AP, worden doorgegeven aan China en daar worden opgeslagen. Dit sluit aan bij de bezorgdheid over een mogelijke band tussen DeepSeek en China Mobile, een Chinees staatsbedrijf dat in de VS verboden is vanwege banden met de Chinese overheid. Onderzoekers ontdekten dat de DeepSeek-website code bevat die mogelijk gebruikersdata naar China Mobile verstuurt.
• Onduidelijk beleid – Er is onvoldoende transparantie over hoe DeepSeek omgaat met persoonlijke gegevens.

Overheidsmaatregelen en verboden

Meerdere landen hebben inmiddels restricties ingevoerd op het gebruik van DeepSeek:

• Italië – De Italiaanse privacywaakhond heeft DeepSeek geblokkeerd wegens een gebrek aan transparantie over gegevensverwerking en mogelijke schendingen van de AVG.
• Nederland – Overheidsmedewerkers mogen DeepSeek niet meer gebruiken. De AP adviseert terughoudendheid bij het invoeren van persoonlijke gegevens en waarschuwt voor het risico van datadoorgifte aan Chinese servers.
• Verenigde Staten – Senator Josh Hawley heeft een wetsvoorstel ingediend om Chinese AI-modellen, waaronder DeepSeek, te verbieden. Dit voorstel blokkeert de import en het gebruik van Chinese AI-technologie. Overtreding kan leiden tot een boete van $1 miljoen voor individuen, $100 miljoen voor bedrijven en gevangenisstraffen tot 20 jaar.
• Zuid-Korea – De Zuid-Koreaanse overheid heeft DeepSeek geblokkeerd voor ambtenaren, vanwege zorgen over mogelijke datalekken en Chinese staatsinmenging.
• Australië – Australië heeft DeepSeek verboden voor overheidsgebruik, met als reden “ernstige beveiligingszorgen” en een gebrek aan transparantie over gegevensbeheer.

Maar terwijl DeepSeek onder druk staat en blokkades worden ingevoerd, kiest bijvoorbeeld Perplexity er voor om DeepSeek onderdeel te maken van zijn platform, zonder dat je als gebruiker privacyrisico’s loopt. Dit omdat Perplexity het AI-model host op zijn eigen servers en data niet deelt met China.

De positieve kanten van DeepSeek

Het voorbeeld van Perplexity laat zien dat DeepSeek niet alleen risico’s met zich brengt, maar ook voordelen biedt. In tegenstelling tot veel gesloten AI-modellen onderscheidt DeepSeek zich door zijn open-weight structuur, wat bedrijven en onderzoekers meer flexibiliteit en controle geeft.

Een gesloten AI-model, zoals ChatGPT van OpenAI, houdt de modelgewichten en trainingsdata geheim. Dit betekent dat gebruikers geen inzicht hebben in hoe het model werkt of op welke data het is gebaseerd. Open-weight modellen, zoals DeepSeek-R1, bieden meer transparantie: gebruikers kunnen de gewichten downloaden en het model finetunen voor specifieke toepassingen. Dit geeft organisaties de mogelijkheid om AI in te zetten op een manier die aansluit bij hun eigen (sectorspecifieke) voorkeuren.

Een ander belangrijk kenmerk is het vermogen van DeepSeek-R1 om het redeneerproces inzichtelijk te maken. Dit betekent dat gebruikers niet alleen een antwoord krijgen, maar ook kunnen zien hoe het model tot een bepaalde conclusie komt. Dit is vooral waardevol in sectoren waar transparantie cruciaal is, zoals de juridische en financiële sector.

Hoewel DeepSeek in China bepaalde onderwerpen moet censureren binnen de officiële applicatie, kunnen gebruikers het model lokaal draaien of op een onafhankelijke cloudserver implementeren om volledige controle over de output te behouden, zoals in het voorbeeld van Perplexity.

Conclusie

De opkomst van Chinese AI-modellen zoals die van DeepSeek laten zien hoe snel de Chinese AI-industrie zich ontwikkelt en wat de vergaande impact hiervan is op de wereldwijde technologiesector. Terwijl krachtige en innovatieve mogelijkheden worden geboden, blijven er fundamentele zorgen over gegevensverwerking en mogelijke overheidsinmenging.

Landen als Italië, Nederland, de VS, Zuid-Korea en Australië hebben al maatregelen genomen om het gebruik van DeepSeek te beperken. De vraag is hoe andere Westerse landen zullen reageren. Komt er een breder verbod, zoals eerder geprobeerd bij TikTok? Of blijft de aanpak per land verschillen?

Totdat er meer duidelijkheid is over hoe Chinese AI-bedrijven omgaan met gegevensbescherming, blijft voorzichtigheid geboden bij het gebruik van Chinese AI-modellen.